جليلي، تحقق عدالت، پيشرفت و صلح در عرصه بين‌المللي را هدف اصلي کشورمان در ارايه بسته پيشنهادي جديد خواند و يادآور شد: سال گذشته پس از ارايه نخستين بسته پيشنهادي گفت‌وگوهاي ژنو برگزار شد اما به دليل مشکل طرف گفتوگو دچار وقفه شد.
دبير شوراي عالي امنيت ملي با اشاره به برخي دلايل طرف مقابل براي توقف گفت‌وگوها از جمله بحران گرجستان، بحران اقتصاد جهاني و انتخابات رياست جمهوري آمريکا افزود: در ابتداي سال جاري پيشنهاد ادامه گفت‌وگوها مطرح و با استقبال جمهوري اسلامي ايران مواجه شد.
جليلي افزود: با توجه به گذشت يک سال از ارايه نخستين بسته پيشنهادي و به‌روز تحولات جديد در عرصه جهاني، جمهوري اسلامي ايران اعلام کرد بسته‌خود را بروز خواهد کرد.
دبير شوراي عالي امنيت ملي گفت: اينک پس از برگزاري باشکوه و باعظمت انتخابات رياست جمهوري در کشورمان آماده‌ايم با اقتدار و منطق و پشتوانه جمهوريتي قوي بسته پيشنهادي به‌روز شده خود را ارايه کنيم.
نماينده مقام معظم رهبري ابراز اميدواري کرد با بسته ايجاد شده همکاري‌ها و گفت‌وگوها براي تحقق عدالت، پيشرفت و تعالي صلح جهاني شکل گيرد.
نگاهي به پيشينه بسته ايران
تقريبا از ابتداي سال جاري صحبت‌ها بر سر اينکه ايران بسته پيشنهادي به روز شده و يا جديدي را به مجموعه کشورهاي ١+5 ارايه خواهد کرد از سوي رييس‌جمهور و ديگر مقامات مربوطه به دفعات شنيده شد و در نهايت ايران تدوين و تنظيم اين بسته جديد را در دستور کار قرار داد. رييس‌جمهور در فروردين‌ماه سال جاري در کرمان گفته بود که ايران بسته جديدى براى گفتوگو طراحى مي‌کند که به زودى آماده مي‌شود و آن را به طرف مقابل (مجموعه ١+5) اعلام خواهد کرد.
رييس‌جمهور در بيان ضرروت ارايه بسته جديد گفته بود: ما سال گذشته اين بسته پيشنهادى را براى گفتوگو با آنها ارائه کرديم، اما شرايط امروز جهان عوض شده و تحولات بزرگى صورت گرفته است و ما برهمين اساس درحال تهيه بسته جديدى براى گفتوگو با آنها هستيم.بسته جديد متضمن صلح و عدالت در جهان، احترام به حقوق همه ملتها و مشارکت همه ملتها و کشورها در حل مسائل جهانى است.
برخي کشورها در اظهارنظرهايي درباره اعلام ايران مبني بر آماده شدن بسته پيشنهادي جديد، آن را تلاش ايران پيش از نشست فرانکفورت و نيز نشست مجمع عمومي سازمان ملل براي کاهش شدت فشارهاي بين‌المللي خواندند. در عين حال سخنگوي وزارت خارجه آمريکا گفته است که واشنگتن به طور جدي هرگونه پيشنهاد جديد درباره برنامه هسته‌اي ايران را بررسي خواهد کرد.
در ارديبهشت‌ماه سال گذشته سفارت ايران در بروکسل در بيانيه‌اي اعلام کرد که سفير ايران بسته جديد پيشنهادي ايران را با هدف حل ((چالش‌هاي جمعي)) به اتحاديه اروپا تحويل داد. پيشنهادي که نظرات کشور ما درباره مشکلات بزرگ جهاني در سطوح مختلف سياسي، امنيتي، اقتصادي و انرژي و مساله استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي را در بر مي‌گرفت.
ايران در پيشنهاد متقابل خود همکاري در مبارزه با تهديدهاي امنيتي مشترک نظير تروريسم، نظامي گرايي و مواد مخدر و نيز توسعه کنسرسيوم‌هاي بين‌المللي براي غني سازي اورانيوم و کشورهاي مختلف از جمله ايران را خواستار شد. ايران همزمان بسته پيشنهادي خود را به کشورهاي موثر در دنيا از جمله پنج عضو دائم شوراي امنيت سازمان ملل و آلمان، سوييس، ١١٨ کشور عضو جنبش عدم تعهد و مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ارايه کرد.
بسته پشنهادي ايران به کشورهاي ١+5 در پاسخ به پيشنهادي بود که ١+5 به ايران داده بود و در آن پيشنهاد مي شود که مشوق‌هاي اقتصادي و سياسي در ازاي تعليق غني سازي اورانيوم به ايران ارايه شود. رسانه‌هاي خارجي از اين بسته با عنوان بسته مديريت ((چالش‌هاي جهاني)) نام بردند.
در بسته پيشنهادي جمهوري اسلامي ايران که خرداد ماه سال پيش ارايه شد آمده است:
با تاکيد بر ضرورت پايبندي به اصول عدالت قانونگرايي به رسميت شناختن حقوق ملتها احترام به حق حاکميت کشورها تحکيم صلح و ثبات منطقه‌اي و جهاني پرهيز از انحصارگرايي و تهديد احترام به دموکراسي ارزش‌هاي انساني و فرهنگ ملتها و با اعلام برائت از بي‌عدالتيها و بي‌قانوني‌هاي اعمال شده نسبت به حقوق ملتها، جمهوري اسلامي ايران معتقد است طيف وسيعي از موضوعات نظير مسائل امنيتي تحولات منطقه‌اي و جهاني انرژي هسته‌يي تروريسم دموکراسي و ... وجود دارد که به‌طور جدي ظرفيت زيادي را براي همکاري دارا مي‌باشد. اين مباحث در کنار موضوعاتي نظير مبارزه با مواد مخدر و حفظ محيط زيست مسائل اقتصادي تکنولوژيک تجاري و به‌ويژه انرژي فرصت‌ها و زمينه‌هاي بسيار خوبي را براي همکاري‌هاي سازنده فراهم مي‌آورد. لذا با توجه به تحولات حادث در سطح منطقه‌اي و جهان ارائه طرحي نو و تکامل يافته از تعامل ضرورت مي‌يابد.
هدف اصلي جمهوري اسلامي ايران در دور جديد مذاکرات توافق همه‌جانبه مبتني بر حسن‌نيت دسته جمعي براي تحقق همکاري‌هاي بلندمدت طرفين و تحکيم صلح و امنيت پايدار منطقه‌اي و بين‌المللي مبتني بر عدالت مي‌باشد. ما بر اين باوريم که اين مذاکرات ظرفيت آن را دارد که در ادامه از ساير دولت‌هايي که براي همکاري حول اين بسته ظرفيت‌ها و علايق لازم را دارند نيز دعوت به عمل آيد. نتيجه اصلي دور جديد مذاکرات توافق درباره «تعهدات دسته‌جمعي» در زمينه همکاري‌هاي اقتصادي سياسي منطقه‌اي ـ بين‌المللي هسته‌يي و امنيت انرژي است. لذا ما آمادگي داريم مذاکرات همه‌جانبه و فراگيري را بر مبناي موضوعات ذيل آغاز مي‌کنيم:
الف) موضوعات سياسي و امنيتي:
١ـ دفاع از حقوق و کرامت انسان‌ها و احترام به فرهنگ ملتها از مهم‌ترين دغدغه‌هاي جامعه بشري است که گفتگو براي تحقق شايسته آن ضرورت دارد.
٢ـ گفتوگو درباره تقويت ثبات و تحکيم صلح عادلانه و پيشرفت مردم سالاري در جهان و منطقه بر مبناي:
ـ احترام به حقوق ملتها و منافع ملي آنها؛
ـ کمک به حاکميت ملي کشورها بر مبناي روش‌هاي مردم‌سالارانه؛
ـ جلوگيري از خشونت و نظامي‌گري؛
ـ جلوگيري از تروريسم و عوامل ايجادکننده و تقويت‌کننده آن.
بر اين مبنا جمهوري اسلامي ايران آماده گفتگو براي همکاري در جهت تقويت ثبات و تحکيم صلح عادلانه و پيشرفت مردم‌سالاري در مناطقي است که از بي‌ثباتي نظامي‌گري خشونت و تروريسم رنج مي‌برند. اين همکاري مي‌تواند در نقاطي از جهان به خصوص خاورميانه بالکان آفريقا و آمريکاي جنوبي شکل گيرد. همکاري براي کمک به مردم فلسطين در جهت يافتن طرحي جامع پايدار دموکراتيک و عادلانه براي حل موضوع ٦٠ ساله فلسطين مي‌تواند نمونه‌اي از اين همکاري‌ها باشد.
٣ـ مبارزه با تهديدهاي مشترک امنيتي و گفتگو براي تحقق همکاري دسته جمعي جهت مبارزه با عوامل ايجاد کننده و تقويت‌کننده تهديدهاي امنيتي ذيل:
ـ تروريسم؛
ـ مواد مخدر؛
ـ مهاجرت‌هاي غيرقانوني؛
ـ جرائم سازمان يافته.
ب) موضوعات اقتصادي:
١ـ همکاري در زمينه انرژي و امنيت آن در عرصه‌هاي توليد عرضه انتقال و مصرف.
٢ـ همکاري در زمينه تجارت و سرمايه‌گذاري.
٣ـ کمک عمومي به رفع فقر از کشورهاي ضعيف و تلاش براي کاهش فقر و فاصله طبقاتي.
٤ـ کاهش آسيب‌هاي ناشي از نوسانات شديد قيمت‌ها و باز تنظيم مناسبات پولي و مالي جهان براي حمايت از کشورهاي جهان.
ج) موضوع هسته‌يي
در ارتباط با موضوع هسته‌يي ايران آماده است در يک نگرش جامع و به عنوان عضوي فعال و موثر از NPT و آژانس موضوعات ذيل را در دستور کار قرار دهد:
١ـ حصول اطمينان بيشتر از عدم انحراف فعاليت هسته‌يي کشورها؛
٢ـ ايجاد کنسرسيوم غني‌سازي و توليد سوخت هسته‌يي در نقاط مختلف دنيا از جمله ايران؛
٣ـ همکاري مشترک براي دستيابي و بهره‌گيري از فناوري صلح‌آميز هسته‌يي و تسهيل بهره‌مندي عموم کشورها از آن؛
٤ـ تحقق خلع سلاح هسته‌يي و تعيين کميته‌اي براي پيگيري اين موضوع؛
٥ـ تقويت نظارت آژانس بر فعاليت هسته‌يي کشورها؛
٦ـ همکاري‌هاي مشترک در ايمني و حفاظت فيزيکي هسته‌يي.
د) جمهوري اسلامي ايران در چارچوب اين بسته آماده شروع مذاکراتي جدي و هدفمند براي نيل به نتيجه‌اي مشخص است. اين مذاکرات مي‌تواند پس از دوره‌اي مشخص (حداکثر ٦ ماه) مورد ارزيابي قرار گرفته و درباره ادامه آن تصميم‌گيري شود.
کشورهاي ١+5 نيز در پايان خرداد و پس از ارايه بسته ايران به جامعه بين‌آلملل بسته پيشنهادي خود را توسط خاوير سولانا، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا در ٢٥ خرداد سال ٨٧ به همراه مديران کل سياسي پنج کشور روسيه، چين، فرانسه، آلمان و انگليس بجز آمريکا به تهران آورد و علاوه بر بسته پيشنهادي کشورهاي گروه ١ + ٥، نامه‌ي رسمي سولانا و وزيران امور خارجه شش کشور و يک نامه غيررسمي از طرف خودش را به مقام‌هاي ايران تحويل داد.
پس از آن مسوولان ايران اعلام کردند که بسته ١+5 نقاط مشترک قابل توجهي با بسته پيشنهادي ايران دارد که مي‌تواند موضوع گفت‌وگوها براي آغاز مذاکرات هسته‌يي باشد.
وزير امور خارجه ايران پس از آن روز جمعه ١٤ تير همان سال پاسخ نامه سولانا و شش وزير خارجه را ارسال کرد، سپس طرفين در گفت‌وگوهاي تلفني براي ادامه مذاکرات توافق کردند که بر اين اساس قرار شد ٢٩ تيرماه ٨٧ ايران به همراه نمايندگان کشورهاي ١+5 و خاوير سولانا در ژنو با يکديگر گفتوگو کنند و براي اولين بار پس از حدود شش سال نماينده آمريکا به طور رسمي در اين مذاکرات شرکت کرد.
ديپلمات‌هاي غربي در واکنش مثبت به پاسخ ايران به نامه سولانا و شش وزير امور خارجه ١+5 خواستار تداوم گفت‌وگوهاي سازنده بين طرفين بر اساس مشترکات دو بسته پيشنهادي شدند.
در بسته پيشنهادي کشورهاي ١+5 به ايران که به روزشده بسته پيشنهادي آنها در ٢٠٠٦ است، آمده است:
«به منظور دستيابي به راه‌حلي جامع، درازمدت و مناسب براي مساله هسته‌اي ايران که با قطعنامه‌هاي مربوط به سازمان ملل سازگار باشد در تکميل پيشنهاد ارائه شده به ايران در ژوئن ٢٠٠٦ که هنوز به قوت خود باقي است ، موارد زير به عنوان سرفصل‌هاي مذاکره مابين کشورهاي چين، فرانسه، آلمان، ايران و بريتانيا و ايالات متحده آمريکا به همراه نماينده عالي اتحاديه اروپا پيشنهاد مي شود.
تا زماني که ايران به شکل تصديق پذير تمام فعاليتهاي مربوط به غني سازي و بازفراوري خود را ذيل پاراگراف هاي a)op19 و op15 قطعنامه ١٨٠٣ شوراي امنيت سازمان ملل به حالت تعليق درآورد؛ در راستاي اين مذاکرات همچنين از ايران انتظار داريم که درخواست هاي شوراي امنيت سازمان ملل و آژانس بين المللي انرژي اتمي را اجابت کند.
در مقابل چين، فرانسه، آلمان، روسيه، بريتانيا، ايالات متحده آمريکا ونماينده عالي اتحاديه اروپا اعلام آمادگي مي کنند تا:
- حق ايران را براي توسعه پژوهش ، توليد و کاربرد انرژي صلح آميز هسته اي مطابق با تعهدات پيمان منع گسترش سلاح هاي هسته اي را به رسميت بشناسند.
- به محض ايجاد اطمينان از ماهيت کاملا صلح آميز برنامه هسته اي ايران ، با آن همان رفتاري داشته باشند که با برنامه هر کشور فاقد سلاحهاي هسته اي در چارچوب ان پي تي
- تاکيد دوباره بر حق ايران نسبت به انرژي هسته اي براي مقاصد صرفا صلح آميز مطابق با تعهدات اين کشور در چارچوب پيمان منع گسترش سلاح هاي هسته اي.
- تامين کمک هاي مالي و تکنولوژيک لازم جهت استفاده صلح آميز ايران از انرژي هسته اي و حمايت نسبت به از سرگيري پروژه هاي همکاري فني در ايران توسط آژانس بين المللي انرژي اتمي.
- حمايت از ساخت نيروگاههاي آب سبک مطابق با آخرين فناوري روز.
- حمايت از تحقيق و توسعه در انرژي هسته اي به موازات بازيابي تدريجي اعتماد بين‌المللي.
- تامين تضمين هاي الزام آور حقوقي عرضه سوخت هسته اي.
- همکاري در جهت مديريت سوخت مصرف شده و پسماند راديواکتيو.
پيشنهادات سياسي
- بهبود روابط شش کشور و اتحاديه اروپا با ايران و ايجاد اعتماد متقابل
- تشويق تماس و گفتگوي مستقيم با ايران.
- پشتيباني از ايران در جهت ايفاي نقش مهم و سازنده در امور بين الملل.
- ارتقاي سطح گفتوگو و همکاري در حوزه هاي منع گسترش سلاح هاي هسته اي و موضوعات مربوط به امنيت و ثبات منطقه‌اي.
- کار با ايران و ديگر کشورهاي منطقه در جهت ارتقاي ترتيبات اعتماد سازي و امنيت منطقه‌اي.
- ايجاد مکانيزمهاي مناسب مشاوره و همکاري.
- حمايت از برگزاري يک کنفرانس درباره مسائل امنيت منطقه‌اي.
- تاکيد دوباره بر اينکه حل مسئله هسته اي ايران به تلاش هاي منع گسترش سلاح هاي هسته اي و تحقق هدف خاورميانه عاري از سلاح هاي کشتار جمعي شامل سامانه هاي آنها کمک خواهد کرد.
- تاکيد دوباره بر تعهد در چارچوب منشور سازمان ملل که در روابط بين المللي خود از تهديد يا استفاده از زور نسبت تماميت ارضي يا استقلال سياسي هر کشور يا هر رفتار ديگري که مطابق با منشور سازمان ملل نباشد اجتناب ورزند.
- همکاري در مورد افغانستان شامل همکاري جدي تردر مبارزه با قاچاق مواد مخدر ، حمايت از برنامه هاي بازگشت آواره هاي افغان به افغانستان، همکاري در بازسازي افغانستان و همکاري بر تامين امنيت مرزهاي ايران و افغانستان.
پيشنهادات اقتصادي
- گامهايي در جهت عادي سازي روابط اقتصادي و بازرگاني از قبيل تسهيل دسترسي ايران به اقتصاد ، بازارها و سرمايه هاي بين المللي از طريق حمايت عملي در جهت الحاق کامل ايران به ساختارهاي بين المللي شامل سازمان تجارت جهاني و ايجاد چارچوبي براي سرمايه گذاري مستقيم و نيز تجارت بيشتر با ايران.
مشارکت در حوزه انرژي
گامهايي در جهت عادي سازي همکاري با ايران در حوزه انرژي:
- ايجاد يک مشارکت درازمدت و وسيع الطيف استراتـژيک انرژي بين ايران و اتحاديه اروپا و ديگر طرف هاي علاقمند، با کاربردها و تدابير عيني و عملي.
کشاورزي
- حمايت از توسعه کشاورزي در ايران
- تسهيل خودکفايي کامل ايران در غذا از طريق همکاري در فناوري مدرن.
محيط زيست، زيرساخت‌ها
- پروژه هاي غير نظامي در حوزه حفاظت از محيط زيست، زير ساخت‌ها، علم و فن‌آوري و هايتک: توسعه زير ساخت هاي حمل و نقل شامل کريدورهاي حمل و نقل بين‌المللي.
- حمايت از نوين سازي زير ساخت هاي مخابراتي شامل امکان لغو محدويت هاي تجاري مرتبط کامل.
هواپيمايي غير نظامي
همکاري در هواپيمايي غير نظامي شامل امکان لغو محدويت هاي صادراتي سازندگان هواپيما به ايران:
- قادر سازي ايران به نوسازي ناوگان هواپيمايي غير نظامي خود،
- کمک به ايران در جهت حصول اطمينان از اينکه هواپيماهاي ايراني مطابق با استانداردهاي ايمني بين المللي هستند.
مسائل اقتصادي، اجتماعي و توسعه انساني / بشر دوستانه
- در اختيار گذاشتن، در صورت نياز، کمک به نيازهاي توسعه اقتصادي و اجتماعي و بشر دوستانه.
- همکاري و حمايت فني در حوزه هاي آموزشي مفيد براي ايران:
- حمايت از ايرانيان براي شرکت در دوره‌هاي آموزشي يا کسب مدارج علمي در حوزه‌هايي مانند: مهندسي عمران، کشاورزي و مطالعات زيست محيطي.
- حمايت از برنامه‌هاي مشترک بين موسسات آموزش عالي مانند بهداشت عمومي، معيشت روستايي، پروژه هاي مشترک علمي، مديريت عمومي، تاريخ و فلسفه.
- همکاري در حوزه توانايي هاي پاسخ موثر به حوادث غير مترقبه (مانند زلزله نگاري، پژوهش زمين لرزه، مديريت بحران و غيره)
مکانيزم اجرا
- تشکيل گروههاي ناظر مشترک در جهت اجراي يک موافقتنامه آتي.»
يک ماه بعد از مذاکرات ايران و ١+5 به همراه سولانا در ژنو که بر محور مشترکات بسته‌هاي پيشنهادي دو طرف بود، سعيد جليلي در نامه‌اي به سولانا اعلام کرد: «اکنون جمهوري اسلامي ايران حاضر است\" پاسخي روشن\" به پيشنهاد شما در نزديک‌ترين فرصت ممکن ارايه دهد درحالي که به طور همزمان انتظار دريافت \"پاسخ روشن\" شما به سوالات و نيز ابهامات ما را دارد».
اما جنگ غيرمنتظره ميان روسيه و گرجستان (مرداد ٨٧) که در حدود سه هفته به طول انجاميد و دخالت آمريکا در اين مساله و حمايت اين کشور از گرجستان در برابر روسيه به تنش در روابط مسکو – واشنگتن انجاميد به طوري که بسياري از مسايل بين‌المللي و منطقه‌اي از دستور کار کشورهاي بزرگ و مجامع بين‌آلمللي خارج شد. پس از آن، فضاي تبليغاتي انتخابات رياست جمهوري آمريکا در نوامبر و حاکم شدن فضاي سکوت و خاکستري در سياست خارجي آمريکا و نيز در برخورد با مسايل بين‌آلمللي و منطقه‌اي و به ويژه اهميت انتخابات آمريکا براي کشورهاي اروپايي و تاثير آن بر سياست‌هاي مشترک باعث شد تا اين کشورها نيز سکوت اختيار کنند و سياست صبر را تا روي کار آمدن دولت جديد آمريکا دنبال کنند. در اين ميان مساله‌ي هسته‌اي ايران مشمول سکوت مجموعه کشورهاي ١+5 قرار گرفت. اين در حالي بود که پس از رد و بدل شدن بسته‌هاي پيشنهادي دو طرف و مذاکرات ژنو، توافقات مثبتي براي ادامه مذاکرات ميان طرفين ايجاد شده بود، اما مساله گرجستان و انتخابات آمريکا و پس از آن انتظار براي جاگير شدن دولت جديد آمريکا، مذاکرات ايران و ١+5 را با تاخيري حدودا يکساله از سوي اين کشورها مواجه کرد.
باراک اوباما رييس‌جمهور جديد آمريکا که رويکردي مسالمت‌آميز را در قبال ايران از ابتداي کار و نيز در دوران تبليغت انتخاباتي‌اش در پيش گرفته بود در اظهارنظرهايش درباره تعامل با ايران اعلام کرد، هدف وي از گفت‌وگوي مستقيم با تهران متقاعد کردن ايران به اين امر است که آنچه را هر گونه هدف احتمالي براي توليد تسليحات هسته‌اي خواند، کنار بگذارد.
اوباما اما اخيرا علام کرده است که تا پايان سال جاري به ايران فرصت خواهد داد تمايل خود به مذاکرات را نشان دهد.
سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه نيز اعلام کرد که نشست گروه موسوم به ١+5 در آلمان به آمادگي براي نشست بعدي درباره برنامه‌هسته‌اي ايران در ماه سپتامبر کمک خواهد کرد. نشست سپتامبر در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورک برگزار خواهد شد.
وي مدعي شد که ايران تاکنون از وارد شدن به مذاکرات جدي درباره برنامه هسته‌اي اش خودداري کرده است و اگر اينطور نشود ما گزينه ديگري جز تقويت بسياري اساسي تحريم‌ها نخواهيم داشت.
انتهای پیام/